Projekti do të kontribuojë drejtpërsëdrejti në trajtimin e Opinionit të Komisionit Evropian për sigurimin e një mjedisi të favorshëm për shoqërinë civile. Për më tepër, projekti do të mbështesë arritjen e objektivave të përcaktuara në strategjinë e politikës së jashtme 2018-2023 të Bosnjë-Hercegovinës, të cilat përfshijnë: anëtarësimin e plotë në BE, aktivizimin e Planit të Veprimit të Anëtarësimit në NATO, luftën kundër terrorizmit, bashkëpunimin rajonal dhe bashkëpunimin dypalësh e shumëpalësh. Gjatë periudhës së projektit, BH do të miratojë Strategjinë për zhvillimin e shoqërisë civile dhe strategjinë pasuese dhe një plan veprimi kornizë për parandalimin dhe luftën kundër terrorizmit, në të cilin projekti do të kontribuojë drejtpërsëdrejti. Strategjia e fundit për luftën kundër korrupsionit për Bosnjë-Hercegovinën është ajo për periudhën 2015 – 2019 dhe duhet të hartohet një strategji e re. Përveç kësaj, projekti do të jetë në përputhje me Planin e Veprimit për Barazinë Gjinore 2018-2022 si dhe me planin e veprimit për gratë, paqen dhe sigurinë.
Sipas regjistrimit të fundit, në Bosnjë dhe Hercegovinë jetojnë 3.351.159 banorë, nga të cilët 2.219.220 jetojnë në Federatën e Bosnje dhe Hercegovinës (rreth 62,85%), 1.228.423 jetojnë në Republikën Srpska rreth 34,79%) dhe në Distriktin Brcko, 83.516 banorë (2,37%).
Situata e vazhdueshme politike dhe e sigurisë në Bosnje dhe Hercegovinë është e ndërlikuar dhe e mbushur me sfida, e mbështetur me retorikën e orientuar drejt ndarjes nga përfaqësuesit politikë, ku pasojat e një mospjesëmarrjeje të tillë në proceset vendimmarrëse në nivel shtetëror janë serioze. Kjo çështje çon në krizë politike, të shkaktuar nga sjellja kundër Marrëveshjes së Dejtonit nga politikanë të caktuar gjë që po shkakton frikë tek qytetarët e Bosnjë-Hercegovinës si dhe ndarje dhe përçarje në këtë vend. Një tjetër çështje që vazhdon dhe që ka lidhje me sigurinë në Bosnje dhe Hercegovinë janë korrupsioni dhe krimi i organizuar. Veçanërisht gjatë pandemisë së shkaktuar nga virusi SARS CoV, anët negative të korrupsionit u përhapën gjerësisht në të gjithë vendin, gjë që rezultoi në përkeqësimin e mirëqenies së qytetarëve. Gjithashtu, është ende e pranishme ndjeka penale jotransparente e një rasti korrupsioni që ngre pyetje të tjera për sigurinë në vend. Sipas Indeksit të Perceptimit të Korrupsionit (IPK) 2021, Bosnja dhe Hercegovina renditet si e treta nga fundi në Evropë me rezultatin 35, në një vlerësim nga 0 në 100 pikë, që do të thotë se Bosnja dhe Hercegovina ishte e 110-ta nga 180 vende për sa i përket korrupsionit. Në rajonin e Ballkanit Perëndimor, sipas këtij indeksi, BH dhe Shqipëria janë vendet me vlerësimin më të ulët, ndërsa Kosova dhe Maqedonia e Veriut kanë bërë përparime të konsiderueshme. Autoritetet e Bosnjë dhe Hercegovinës nuk janë ende në gjendje të krijojnë një sistem unik dhe të qëndrueshëm të migracionit dhe azilit, siç mund të shihet edhe në krizën e dhjetorit 2020. Edhe pse vihen re disa përmirësime në menaxhimin e migracionit, ka ende një mungesë të madhe të koordinimit efektiv mes të gjitha niveleve, gjë që mund të arrihej përmes shpërndarjes së drejtë të përgjegjësive ndërmjet niveleve të qeverisjes. Për më tepër, është e rëndësishme të përmendet çështja e vazhdueshme në lidhje me ligjin zgjedhor të këtij vendi, ku autoritetet ende nuk janë në gjendje të zbatojnë të gjitha vendimet nga Gjykata Evropiane për të Drejtat e Njeriut, gjë që çon në diskriminim të drejtpërdrejtë zgjedhor dhe mundësi të pabarabarta për pjesëmarrje politike.
Veprimet e entitetit të Republikës Srpska për të krijuar në mënyrë të njëanshme një institucion paralel në BH po ngadalësojnë procesin e integrimit të vendit drejt BE-së, që do të thotë se ato lëvizje dëmtojnë perspektivat e këtij vendi për të ecur më tej në këtë rrugë integrimi. Në raportet për vitin 2020 dhe 2021, Komisioni Evropian vuri në dukje se ende mungojnë veprimet konkrete drejt angazhimit politik nga autoritetet shtetërore të të gjitha niveleve të qeverisjes lidhur me qëllimet strategjike të integrimit evropian. Pengesa më e madhe në këtë proces bazohet në faktin se ka retorikë dhe veprime përçarëse në krizën më të fundit politike, të shkaktuar nga veprimet e sipërpërmendura nga udhëheqja e RS. Megjithatë, janë bërë disa hapa të caktuar për arritjen e 14 prioriteteve kyçe si Strategjia Kombëtare e Krimeve të Luftës (e miratuar në shtator 2020) si dhe zgjedhjet vendore në Mostar, të mbajtura gjithashtu në vitin 2020, për herë të parë që nga viti 2008, e cila është pjesë e prioritetit të parë kyç. Megjithatë, Bosnja dhe Hercegovina është ende në një fazë të hershme, pra ka arritur një nivel përgatitjeje në kuadër të detyrimeve të anëtarësimit në BE, por ende kërkon më shumë progres dhe ritëm të përgjithshëm të reformave për të krijuar një progres të qëndrueshëm në rrugën euroatlantike. Duke folur për 14 prioritetet kryesore, është e rëndësishme të përmendet se ato ndahen në disa grupe: Demokracia/Funksionaliteti, Sundimi i Ligjit, Të Drejtat Themelore dhe Reforma në Administratën Publike. Në këto prioritete përfshihen edhe zgjedhjet që duhet të zhvillohen në përputhje me standardet evropiane, miratimi i acquis të BE-së, funksionimi i Komisionit Parlamentar të Stabilizim-Asociimit, përmirësimi i kuadrit institucional, përmirësimi i funksionimit të gjyqësorit, forcimi i parandalimit dhe luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, duke siguruar një koordinim efektiv në lidhje me migrimet, mbrojtjen e të drejtave të të gjithë qytetarëve përfshirë këtu edhe të drejtën e jetës dhe ndalimin e torturës, mjedisin mundësues për shoqërinë civile, garantimin e lirisë së shprehjes dhe të medias, mbrojtjen dhe përfshirjen e grupeve të margjinalizuara si dhe për të përfunduar hapat thelbësorë në reformën e administratës publike. Për këtë projekt, më të rëndësishmet janë këto prioritete: 7. Forcimi i parandalimit dhe luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, përfshirë pastrimin e parave dhe terrorizmin; 9. Përmirësimi i mbrojtjes së të drejtave të të gjithë qytetarëve, veçanërisht duke siguruar zbatimin e legjislacionit për mosdiskriminim dhe barazi gjinore; 11. Sigurimi i një mjedisi të favorshëm për shoqërinë civile, veçanërisht duke respektuar standardet evropiane të lirisë së organizimit në shoqata dhe lirisë së tubimit.
Shoqëria civile në Bosnje dhe Hercegovinë, siç perceptohet edhe nga bashkësia ndërkombëtare, është një komponent mjaft i rëndësishëm për këtë shtet ballkanik dhe sistemin e tij demokratik, për shkak të të cilit duhet të njihet dhe trajtohet si e një rëndësie të madhe nga institucionet publike dhe shtetërore. Shoqëria civile në BH është një partner kyç për përmirësimet e reformave duke qenë se në Bosnje dhe Hercegovinë janë të regjistruara 27,432 shoqata dhe fondacione. Sa i përket shoqërisë civile në BH, mendimi i Bashkimit Evropian është se ai ka të gjitha karakteristikat e një shoqërie civile në një vend në tranzicion, me shumicën e shoqatave dhe fondacioneve sportive, objektivi kryesor i të cilave është të përfaqësojë interesat e grupeve të veçanta shoqërore. Këshilli i Ministrave të BH-së nënshkruan një Marrëveshje për Bashkëpunim ndërmjet KM dhe organizatave të shoqërisë civile në BH, më 30.11.2017. Qëllimi i kësaj Marrëveshjeje është zhvillimi i shoqërisë së drejtë, të hapur, pluraliste dhe demokratike në Bosnje dhe Hercegovinë, krahas angazhimit për bashkëpunim në lidhje me përmbushjen e kushteve për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Brenda Marrëveshjes së përmendur është krijuar një organ këshillimor i KM të BH si një nga karakteristikat më kryesore të kësaj marrëveshjeje.
Zyra e Auditimit të Institucioneve të Bosnjë-Hercegovinës bëri një inspektim në vitin 2019 në lidhje me aftësitë e institucioneve të BH për t’iu përgjigjur detyrimeve në kuadër të programit të zhvillimit të qëndrueshëm deri në vitin 2030. Kjo zyrë rishikoi punën e Këshillit të Ministrave të BH-së, Drejtorisë së BH-së për Planifikimin Ekonomik, ministrive në nivel institucionesh të BH-së si aktivitete nga Agjencia për Statistikat e BH-së ku arriti në përfundimin se: a) Bosnja dhe Hercegovina nuk ka siguruar kushtet bazë për zbatimin e detyrimeve nga Programi i Zhvillimit të Qëndrueshëm deri në vitin 2030; b) nuk është hartuar ende kuadri strategjik dhe institucional, si një nga kushtet kryesore për zbatimin e objektivave të zhvillimit të qëndrueshëm (OZHQ) dhe c) nuk janë realizuar ende sistemi i raportimit të rregullt dhe ndjekja e zbatimit të OZHQ-së. Për sa më sipër, Zyra e Auditimit i sugjeroi Këshillit të Ministrave që të miratojë kuadrin strategjik për zbatimin e OZHQ; të bëjë një pasqyrë të detajuar të të gjitha dokumenteve të planifikuara të KM të BH me qëllim përfshirjen e OZHQ-ve në të; të krijohet një kuadër institucional funksional për realizimin e OZHQ si dhe të ngrihet një sistem për raportimin dhe monitorimin e progresit të realizimit të OZHQ. Ajo u këshillua nga Zyra e Auditimit të BH në Asamblenë Parlamentare të BH për të siguruar mbështetjen e nevojshme për arritjen e OZHQ-së, ndërsa Agjencia për Statistikat u këshillua të identifikonte nevojat reale që rrjedhin nga detyrimet e Agjendës 2030. Për më tepër, Drejtoria për Planifikimin Ekonomik të BH-së u këshillua të përmirësojë promovimin e OZHQ përmes bashkëpunimit më aktiv me pjesëmarrësit e procesit.
Strategjitë:
• Programi i reformave Bosnjë dhe Hercegovinë 2021, Komisioni për bashkëpunim me NATO-n, Këshilli i Ministrave BH
• Plani i Veprimit për Barazinë Gjinore i Bosnjës dhe Hercegovinës për periudhën 2018 – 2022
• Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit, Transparency International Bosnjë dhe Hercegovinë
• Strategjia e Politikës së Jashtme të Bosnjës dhe Hercegovinës 2018 – 2023
• Plani Kombëtar i Veprimit (PKV) i Bosnjë-Hercegovinës për periudhën 2018 – 2022
• Korniza e Objektivave të Zhvillimit të Qëndrueshëm në BH
Institucionet përkatëse për raportimin për çështjet e lartpërmendura në Bosnje dhe Hercegovinë janë Organizata për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në Evropë, Zyra e Përfaqësuesit të Lartë, Delegacioni i Bashkimit Evropian në BH dhe Përfaqësuesi Special i Bashkimit Evropian në BH, Transparency International, Kombet e Bashkuara në Bosnje dhe Hercegovinë, Këshilli i Ministrave Bosnje dhe Hercegovinë – Drejtoria për Planifikim Ekonomik; Këshilli i Ministrave i Bosnje dhe Hercegovinës – Organi Këshillimor për Bashkëpunim me OJQ-të, Zyra e Auditimit të Institucioneve të BH, Ministria e Punëve të Jashtme të BH, Ministria e Mbrojtjes e BH, Ministria e Sigurisë e BH-së si dhe ministritë e tjera përkatëse.
