Centar za klimatske promjene UDG organizovao je danas Okrugli sto “Prezentacija rezultata istraživanja stavova žena i mladih u Crnoj Gori o bezbjednoj upotrebi i odlaganju hemikalija”. Okrugli sto je organizovan u okviru projekta “Znanjem o hemikalijama ka održivoj zajednici”, koji je podržan SMART Balkan grantom Lokalne inicijative.
Otvarajući Okrugli sto, direktorica Centra za klimatske promjene, dr Ivana Vojinović je ukazala da je hemijsko zagađenje važan i postajaće sve veći ekološki pritisak na globalnom nivou, pa samim tim i u Crnoj Gori. U procesu EU integracija, hemikalije pripadaju Poglavlju 27 i u ovom dijelu je Crna Gora postigla visok stepen harmonizacije sa EU zakonodavstvom i ratifikovala najvažnije konvencije. Vlada Crne Gore je u avgustu 2023. godine usvojila novu Nacionalnu strategiju upravljanja hemikalijama 2024-2026, koja pokriva svega tri godine, pa se teško može smatrati strateškom vizijom u ovoj oblasti. Veliki je broj hemikalija prisutan u svakodnevnom životu u obliku deterdženata i biocidnih proizvoda, pesticida, boja, supstanci u električnim aparatima, kozmetičkih proizvoda, igračaka, ljekova, itd. i one, iako neophodne, istovremeno mogu biti toksične po ljudsko zdravlje i životnu sredinu, ako se njima ne upravlja pravilno. Iz tog razloga Centar za klimatske promjene UDG realizovao je projekat “Znanjem o hemikalijama ka održivoj zajednici” u okviru kojeg su sprovedena dva statistička istraživanja dvije ciljne grupe, žena i mladih, o njihovim stavovima o važnosti bezbjedne upotrebe i odlaganja hemikalija, kao i edukacija studenata Fakulteta na Univerzitetu Donja Gorica i srednjoškolaca u sva 3 crnogorska regiona (Srednjoj ekonomskoj školi „Mirko Vešović“ u Podgorici, Gimnaziji „Miloje Dobrašinović“ u Bijelom Polju i Gimnaziji „Niko Rolović“ u Baru).
Predstavljajući rezultate istraživanja, dr Gordana Radojević je ukazala da iako je istraživanjem obuhvaćen značajan broj žena koje koriste 5 do 10 hemijskih proizvoda svakodnevno, kao i da većina ima završenu visoku stručnu spremu, podaci pokazuju da prilikom upotrebe i odlaganja hemikalija značajan procenat njih, još uvijek nije stekao navike koje bi smanjile rizike prilikom upotrebe i odlaganja hemikalija. Istraživanje pokazuje da je svaka četvrta žena imala nebezbjedan kontakt sa opasnim hemikalijama u domaćinstvu, što označava visok rizik po njeno zdravlje. Međutim, u tim situacijama savjetovanje sa članom porodice ili izostanak bilo kakve reakcije, su najčešće reakcije za 53,2% onih koji su imale nebezbjedan kontakt sa opasnim hemikalijama. Sa druge strane, 45,4% žena su imale alergijske reakcije, iritaciju kože ili druge zdravstvene probleme kao posljedicu upotrebe određenih hemijskih proizvoda, no bez obzira na to 42,4% nijesu posjetile ljekara ili farmaceuta po tom pitanju.
Kada je u pitaju odlaganja otpada od proizvoda koji sadrže hemikalije, samo 2,3% ispitanica taj otpad odlaže na reciklažno dvorište. Rizika od nebezbjedne upotrebe hemikalija i hemijskih proizvoda 25% ispitanica je svjesno samo kada dođe u rizičan kontakt sa njima. Zabrinjava činjenica da značajan broj ispitanica odnosno 37,9% nije informisano o specifičnim hemikalijama koje bi trebalo izbjegavati tokom trudnoće.
Istraživanje pokazuje da ispitanice nijesu adekvatno informisane o prisustvu opasnih hemikalija u proizvodima za ličnu higijenu i predmetima opšte upotrebe. Gotovo 1/3 ispitanica, nema nikakve ili veoma malo informacija o prisustvu opasnih hemikalija u proizvodima koje svakodnevno koriste.
Istraživanje pokazuje da su online izvori informacija (web stranice, blogovi, društvene mreže, itd.) glavni izvor edukacije o hemikalijama koje izazivaju zabrinutost, kao i načinu zaštite od njihovih negativnih efekata, i to za 71,2% žena. Ipak, istraživanje pokazuje da ispitanice, iako koriste online izvore kao ključne u informisanju o hemikalijama koje izazivaju zabrinutost, navode da bi ključnu ulogu u informisanju morali preuzeti Ministarstvo zdravlja (35%) i Institut za javno zdravlje (27,3%), dok 16,7% ispitanica vidi medije kao važne posrednike u širenju informacija o štetnosti hemikalija u slučaju nebezbjedne i neadekvatne upotrebe.
Na Okruglom stolu je zaključeno da tema pravilne upotrebe i odlaganja hemikalija još uvijek nije dovoljno zastupljena u javnosti u Crnoj Gori, te da se mora dosta raditi na temu stručnog informisanja opšte populacije o uticajima koje hemikalije imaju na zdravlje čovjeka.
