Democracy Plus (D+), përfitues i Core Grant nga projekti SMART Balkans në Kosovë, ka publikuar një raport gjithëpërfshirës me titull “Problemet në Prokurim Publik: Të Gjeturat nga Analizimi i Njëmbëdhjetë Tenderëve në Nivel Qendror dhe Lokal”. Ky raport evidenton mangësitë kryesore dhe shkeljet ligjore në sistemin e prokurimit publik në Kosovë.
Duke analizuar tenderët e realizuar midis korrikut dhe dhjetorit 2024, me një vlerë totale të vlerësuar prej €8.5 milionë, raporti fokusohet në praktikat e autoriteteve qendrore dhe lokale. Gjetjet ngrejnë shqetësime serioze në lidhje me transparencën, drejtësinë dhe efikasitetin në përdorimin e fondeve publike.
Çfarë zbulon Raporti?
Raporti shqyrton procedurat e prokurimit të institucioneve të ndryshme, përfshirë Ministrinë e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë (MIET), Ministrinë e Punëve të Brendshme (MPB), Ministrinë e Infrastrukturës (MI), si dhe komunat e Gjakovës, Gjilanit dhe Pejës. Gjetjet kryesore identifikojnë disa probleme të përsëritura:
- Konflikti i Interesit: Në Ministrinë e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, personeli përgjegjës për përgatitjen e specifikimeve teknike të tenderëve mori pjesë edhe në vlerësimin e ofertave, duke shkelur rregullat ligjore që garantojnë paanshmëri. Për më tepër, tenderët iu dhanë operatorëve që ofruan çmime deri në 70% më të ulëta se vlera e parashikuar, duke ngritur shqetësime për cilësinë dhe realizueshmërinë e kontratave.
- Anulime të Paligjshme: Ministria e Infrastrukturës anuloi tenderët pa arsye ligjore të vlefshme, duke dëmtuar transparencën dhe konkurrencën e drejtë mes operatorëve ekonomikë.
- Mosrespektimi i Vendimeve të Organit Shqyrtues të Prokurimit: Ministria e Punëve të Brendshme injoroi vendimet detyruese të Organit Shqyrtues të Prokurimit, duke vendosur kritere të padrejta dhe diskriminuese që vonuan ofrimin e shërbimeve të nevojshme.
- Keqmenaxhim në Nivel Lokal: Komuna e Gjakovës anuloi të njëjtën procedurë prokurimi disa herë pa asnjë justifikim ligjor, duke shkaktuar vonesa në zbatimin e projekteve të infrastrukturës publike.
- Mungesë e Kritereve të Qarta Teknike: Komuna e Gjilanit nuk arriti të përcaktojë standarde teknike të qarta për tenderin e uniformave shkollore, duke çuar në vlerësime subjektive që favorizuan operatorët me kosto më të lartë.
- Shkelje e Parimeve të Konkurrencës së Drejtë: Në Pejë, operatorët ekonomikë u përjashtuan nga gara bazuar në kërkesa të pazgjidhura për diskualifikim, në kundërshtim me parimet e trajtimit të barabartë në prokurimin publik.
Pse Janë të Rëndësishme Këto Gjetje?
Raporti thekson rreziqet që lindin nga këto parregullsi, përfshirë:
- Reduktimin e konkurrencës së drejtë,
- Rrezikun e favorizimit të operatorëve të caktuar,
- Keqmenaxhimin e fondeve publike,
- Uljen e besimit të publikut në institucionet shtetërore.
Këto praktika minojnë parimet e qeverisjes së mirë dhe pengojnë progresin e Kosovës drejt përmbushjes së standardeve të Bashkimit Evropian.
Rekomandimet Kryesore të Raportit
Për të adresuar këto sfida, Democracy Plus rekomandon:
- Zbatimin rigoroz të ligjeve të prokurimit publik dhe parandalimin e konflikteve të interesit.
- Përdorimin e kritereve të qarta dhe transparente gjatë gjithë procesit të tenderimit.
- Zbatimin e menjëhershëm të vendimeve të OShP-së.
- Forcimin e mekanizmave të mbikëqyrjes dhe monitorimit për të rritur llogaridhënien dhe transparencën.
Për më shumë informacion, lexoni raportin në shqip.
